Terapia uzależnień

Formy terapii uzależnień na świecie z reguły integrują sprawdzone i najskuteczniejsze metody oddziaływań. Zalicza się do nich: Program 12 Kroków, psychoedukacja, psychoterapia indywidualna i grupowa, terapia systemowa (rodzinna), poradnictwo psychologiczne, krótkie interwencje, samopomocowe grupy wsparcia, terapia awersyjna, treningi konstruktywnych zachowań, nauka picia kontrolowanego i farmakologia (W.R. Miller, A.A. Forcehimes, A. Zweben, 2014). Osoby leczące się z uzależnienia często korzystają jednocześnie z kilku metod, najczęściej są to: terapia stacjonarna, wsparcie farmakologiczne (czyli leki na głód alkoholowy, narkotykowy, antydepresanty, anksjolityki itp.) oraz z uczestnictwo w grupach Anonimowych Alkoholików czy Anonimowych Narkomanów.

Jednak wg amerykańskich badań spośród wszystkich metod leczenia uzależnień, terapia poznawczo-behawioralna jest rekomendowana jako najskuteczniejsza w zdrowieniu z uzależnień. Pomaga ona rozpoznać i zweryfikować błędne poglądy utrzymujące picie alkoholu, zażywanie narkotyków czy hazardowe granie. Terapia uzależnień daje pacjentom gotowe sposoby na to jak radzić sobie z przykrymi uczuciami np. złością, lękiem, wstydem i innymi wywołującymi głód alkoholowy, narkotykowy, hazardowy. Podczas terapii alkoholowej, narkotykowej, hazardowej uczy się pacjentów konkretnych zachowań wspierających abstynencję; pomaga ona im później przy wprowadzaniu pozytywnych i trwałych zmian w swoich przekonaniach oraz zachowaniu, co  skutkuje poprawie komfortu życia bez alkoholu, narkotyków czy hazardu.

Terapia odwykowa

Leczenie odwykowe zaczyna się z reguły priorytetową sprawą, czyli odtruciem alkoholowym czy narkotykowym (tzw. detoksem). Właściwa terapia rozpoczyna się dopiero po tym wstępnym okresie leczenia zespołu odstawienia substancji. Pierwsze tygodnie sa z reguły bardzo trudne dla pacjentów uzależnionych. Najważniejszą sprawą jest wtedy opanowanie objawów abstynencyjnych oraz wytrwanie w abstynencji przez radzenie sobie z głodem alkoholowym, narkotykowym czy hazardowym. Jeżeli pacjent zgadza się na program abstynencyjny, rozpoczyna właściwy program leczenia uzależnienia. W przypadku osób, które nie zgadzają się na pobyt lub nie akceptują programu abstynencyjnego, przy wyborze Programu Ograniczania Picia prowadzi się ćwiczenie samokontroli. Dopiero gdy wyniki są negatywne w następnej kolejności pracuje się nad utrwaleniem motywacji do trzeźwienia.

Długoletni badacze tematu poziomu skuteczności różnych metod leczenia uzależnień w USA, profesorowie William R. Miller i Reid K. Hester już w 1996 roku stwierdzili niski poziom efektywności tradycyjnych metod szpitalnych w leczeniu uzależnień. Wg badaczy do skutecznych metod terapii uzależnień potwierdzonych badaniami empirycznymi zalicza się: terapia awersyjna, ćwiczenie samokontroli, wsparcie środowiska, terapia rodzinna i par, ćwiczenie kompetencji społecznych, nauka kontrolowania emocji. Z kolei metodami stosowanymi aktualnie są: mitingi AA, mikroedukacja, konfrontowanie ze stratami, Disulfiram (Esperal), terapia grupowa i porady indywidualne.

Badacze podkreślają, że nie ma jednomyślności między wynikami badań, a faktycznie stosowanymi metodami leczenia uzależnień. W służbie zdrowia stosuje się te metody terapeutyczne, które są nieskuteczne i jednocześnie bardzo drogie oraz długo trwają. Ich zdaniem podstawowy program stacjonarny leczenia uzależnienia powinien być krótki, a dalsze długofalowe leczenie alkoholizmu, narkomanii, hazardu powinno odbywać się w trybie ambulatoryjnym aby wprowadzane zmiany zachowań u pacjentów były trwałe.

Skąd takie wnioski?

Skuteczne leczenie uzależnień 

W 1990 roku w USA przy Instytucie Medycyny powstała komisja mająca na celu przeanalizować problematykę skuteczności leczenia uzależnień. Komisja wysunęła następujące wnioski: 

- Nie ma jedynej słusznej i skutecznej dla wszystkich uzależnionych metody leczenia alkoholizmu, narkomanii czy hazardu.

- Stosowanie metod leczenia uzależnień dopasowanych do pacjentów wyraźnie zwiększa skuteczność terapii uzależnień.

- Odwyk alkoholowy, narkotykowy czy hazardowy przeprowadzony w krótkim terminie jest lepszy niż całkowity brak terapii uzależnienia oraz bardziej zalecany niż terapia długoterminowa tak pod względem skuteczności jak i poziomu kosztów.

- Równoczesne pomaganie alkoholikom, narkomanom czy hazardzistom w rozwiązywaniu innych niż ich uzależnienie, problemów w życiu poprawia rezultat leczenia uzależnień.

- Ważna jest osobowość, cechy, zaangażowanie i empatia terapeutów uzależnień.

- Poziom oferowanego wsparcia podczas wprowadzania przez pacjentów uzależnionych zmian w ich życiu również poprawia wyniki.

- Leczenie uzaleznienia u różnych pacjentów osiąga niejednakowe efekty i to w bardzo zróżnicowanych sferach ich życia. Nawet te osoby uzależnione, które nie zdecydowały się na program abstynencyjny alkoholizmu, lecz na ograniczanie picia, doświadczyły zmiany życia na lepsze.

Wszystkie wyżej wymienione argumenty przemawiają za koniecznością dalszej analizy i ciągłego poszukiwania innych, nowych form leczenia uzależnień, celem zwiększenia skuteczności terapii uzależnień.

Leczenie uzależnień w naszym ośrodku polega na połączeniu wszystkich wyżej opisanych najskuteczniejszych metod terapii uzależnień.